Thờ cúng tổ tiên nét văn hóa đẹp của người Việt Nam

“Chim có tổ, cây có cội nguồn lên còn người ai cũng có Tổ Tiên – Ông Bà – Cha Mẹ “.

Thờ cúng “Tổ Tiên – Ông Bà – Cha Mẹ” là một nét đẹp của văn hóa Việt Nam để gìn giữ phong tục cũng như dòng dõi người việt .

Thờ cúng tổ tiên chính là toàn bộ các hình thức lễ nghi, cúng bái nhằm thể hiện tấm lòng thành kính, đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã sinh thành và gây dựng nên cuộc sống cho con cháu – những người thuộc thế hệ đầu tiên của một dòng họ, với ông bà, cha mẹ đã qua đời.

Nguồn gốc thờ cúng tổ tiên của người việt

Tục thờ cúng tổ tiên của người Việt bắt nguồn bởi sự ảnh hưởng của đạo Nho giáo du nhập vào việt nam và chịu sự ảnh hưởng của nền kinh tế nông nghiệp trong xã hội phụ quyền xưa. Khi Nho giáo, phật giáo du nhập vào Việt Nam, chữ hiếu được đề cao, đã làm cho tục thờ cúng tổ tiên có một nền tảng triết lý sâu sắc. Gia đình, gia tộc, và vấn đề ” phát dương gia đình, dòng họ ” được đề cao.

Hình thức thờ cúng tưởng nhớ đến tổ tiên 

Không nhất thiết phải là mâm cao cỗ đầy, chỉ cần một nén hương (nhang) lên bàn thờ tổ tiên trong ngày lễ, Tết, hay ngày giỗ, con cháu trong gia đình cũng thể hiện được tấm lòng thành kính, hướng về cội nguồn, tưởng nhớ những người thân đã khuất.

Từ lâu, thờ cúng tổ tiên ông bà đã trở thành một phong tục, là chuẩn mực đạo đức và nguyên tắc làm người; đồng thời là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam. Người Việt Nam luôn trọng lễ nghĩa, hiếu thảo với cha mẹ và có hiếu với ông bà tổ tiên, với nguồn gốc của mình.

Để thờ cúng tưởng nhớ đến tổ tiên mỗi gia đình người Việt Nam đều lập một bàn thờ tại nhà.

Bàn Thờ tổ tiên luôn được đặt chính gữa nhà nơi trang nghiêm nhất .

Trên bàn thờ tổ tiên được sắp xếp , ở chính giữa đặt bát hương (tượng trưng cho tinh tú) và trên bát hương có cây trụ để cắm hương vòng (tượng trưng cho trục vũ trụ); ở hai góc ngoài bao giờ cũng có hai cây đèn (hoặc nến) tượng trưng cho Mặt Trời ở bên trái và Mặt Trăng ở bên phải. Khi cần giao tiếp với tổ tiên (có lúc thỉnh cầu, có khi sám hối…) người ta thường đốt nến (đèn dầu) và thắp hương. Mọi nguyện cầu theo các làn khói hương chuyển đến ông bà tổ tiên.

Đặc trưng của nền văn hóa nông nghiệp cũng được thể hiện ở trên bàn thờ tổ tiên của người Việt. Thông thường, ở bàn thờ thường có một đỉnh thờ cúng gồm 1 cái đỉnh ba chân, hai bên là 2 con hạc đứng trên cụ rùa và hai cây chân nến mang ý nghĩa tinh thần sức mạnh bề trên kiểm soát tinh thần con cháu khi đứng trước bàn thờ.

Bàn thờ tổ tiên luôn cần được thanh tịnh. Vì thế, đồ tế lễ chỉ có thể là hương, hoa, trà, quả… Những ngày giỗ, Tết, con cháu muốn dâng cúng cỗ mặn phải đặt ở một chiếc bàn phụ phía trước và thấp hơn bàn thờ chính.

Hướng bàn thờ cũng được người Việt rất quan tâm. Thông thường hướng nhà theo đạo Phật thì hướng Nam là nơi của bát nhã, tức trí tuệ, hướng của sự sáng tạo, của sinh lực tràn trề, đầy dương khí.

Nhiều khi cũng đặt bàn thờ hướng Tây vì người ta nghĩ hướng này hợp với sự đối đãi của âm dương, nên yên ổn và phát triển, nghĩa là vị thần được an tọa.

Đã bao thế kỷ trôi qua, cung cách và quan niệm thờ phụng tổ tiên của người Việt Nam xét theo góc độ nào đó đã có nhiều thay đổi nhưng ý nghĩa lớn nhất, vẫn giữ nguyên. Người Việt Nam coi việc thờ phụng tổ tiên là một trong những nguyên tắc đạo đức làm người. Đó là hình thức thể hiện sự hiếu thuận và lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên các bậc sinh thành.

Những thời điểm thực hiện nghi lễ thờ cúng (Tổ Tiên – Ông Bà – Cha Mẹ đã khuất) .

Phong tục “Lễ giỗ” được xếp vào loại thuần phong mỹ tục của dân tộc ta. Theo tập quán lâu đời, dân ta lấy ngày mất của người thân (ông bà, cha mẹ, những người ruột thịt…) làm trọng cho nên có ngày đó. Vào dịp đó, những người thân hay đi thăm phần mộ rồi tổ chức làm cỗ cúng và tùy vị trí, gia cảnh người đã khuất mà làm to hay nhỏ.

Tết là thời điểm quan trọng trong năm cho nên bàn thờ ngày Tết cũng trở nên đặc biệt. Việc trang hoàng bàn thờ tùy thuộc điều kiện hoàn cảnh mỗi nhà nhưng dứt khoát nhà nào cũng phải bày mâm ngũ quả. Thông thường ngũ quả gồm 5 loại quả có 5 màu khác nhau như chuối xanh, bưởi vàng, hồng đỏ, lê trắng, quýt da cam tượng trưng cho mong ước: Phú (giàu có) – quý (sang trọng) – thọ (sống lâu) – khang (khỏe mạnh) – ninh (bình yên). Trên bàn thờ hương nhang luôn được lên trong ba ngày Tết

Ngày Tết, đứng trước bàn thờ ông bà tổ tiên với hương khói trầm huyền ảo, thẳm sâu trong tâm thức con người ai ai cũng hướng về cội nguồn, tâm linh. Người người, nhà nhà kính mời tổ tiên, ông bà, cha mẹ và những người đã khuất, cùng các đấng thần linh về để cung phụng, thờ cúng, tỏ lòng hiếu kính với các đấng sinh thành. Cầu mong một năm mới tràn đầy hy vọng, hạnh phúc, thành công.